هاندان ماهلر مدیر کل سازمان جهانی بهداشت در سخنرانی خود " راهبرد جهانی سلامت برای همه تا سال 2000 " به بعد معنوی سلامت اشاره و اعلام کرد: << هر انسانی بدون توجه به دین، نژاد، فرهنگ و هوش و استعدادش ممکن است به درجاتی برسد که آن را ابعاد معنوی می نامند و این می تواند بر سلامت او تاثیرگذار باشد>>.

از  "Spiritual"  منسوب به روح تعاریف گوناگونی می شود که همه یک وجه مشترک دارند: پدیده ای که در اصل مادی نیست بلکه متعلق به افکاری است که در مغز تبلور می یابد و با روح انسان ارتباط دارد. تاریخ بشر نشان می دهد که انسان ها از طریق افکاری که در مغز آن ها تبلور می یابد، به حرکت در می آیند. بنابراین، بعد سلامت فکری می تواند آثار عمیقی بر ابعاد دیگر جسمی، روانی و اجتماعی سلامت در جوامع مختلف داشته باشد. جوامع بشری هنگامی به طور کامل در مسئله ای درگیر می شوند که با ارزش ها، اعتقادات، رفتارها، عادات و فرهنگ آن ها مطابقت داشته باشد. ارزش ها ممکن است به صور مختلف خود را نشان دهد مانند اعتقادات و عادات مذهبی و ....

معنویت معادل واژه Spirituality و از کلمه لاتین اسپریتوس Spiritus به معنای تنفس است  برخی معتقدند ابعاد معنویت شامل تلاش برای معنا و هدف، تفوق و برتری (برای مثال، احساس اینکه انسان بودن فراتر از وجود مادی ساده است)، اتصال (برای مثال اتصال به دیگران، طبیعت یا الوهیت) و ارزش ها (مانند عشق، دلسوزی و عدالت) می شود. این در حالی است که معنا و هدف در زندگی، خودآگاهی، اتصال به خود، دیگران و یک واقعیت برتر از اجزای سلامت معنوی نیز شمرده شده اند. اگرچه برخی افراد که خود را معنوی می دانند، بر یک مذهب رسمی اتصال ندارند در اغلب موارد مذهبی بودن و معنویت، مفاهیمی هستند که هم پوشانی دارند. بدیهی است که این برداشت از معنویت با معنویت اسلامی که براساس خدامحوری و معاد باوری است تفاوت عمده دارد.

مصوبه37.13WHO- در سی و هفتمین اجلاس سالیانه بهداشت جهانی (سال 1984) یک تصمیم تاریخی به شرح زیر بود: << بعد معنوی بخش جدانشدنی راهبردهای سلامت در کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت است >>. هم چنین تاکید بر این باور بود که بعد معنوی از جنس امور مادی نیست بلکه متعلق به افکار، باورها، ارزش ها و اخلاقیاتی است که در مغز انسان ها تبلور می یابد. این مصوبه در پایان کشورهای عضو را دعوت می کند که در << راهبرد سلامت برای همه >> در کشور خود بعد معنوی سلامت را، به صورتی که در این مصوبه آمده است، در نظر داشته باشند و به صورتی که با روندهای اجتماعی و فرهنگی آن ها مطابقت دارد، به کار گیرند.

سازمان جهانی بهداشت در تقسیم بندی بیماری ها  <<بعد- معنوی>> را اضافه کرده است. به عبارت دیگر، همان گونه که ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی با هم ارتباط دارند و در هم تاثیر می گذارند، بعد معنوی انسان و سلامت معنوی او با سایر ابعاد سلامت در ارتباط و تاثیرگذار است، و باید برای ارتقای سلامت مورد توجه قرار گیرد. اگر کانون توجه علمی در قرن بیستم میلادی << محیط خارج>> بود، در قرن بیست و یکم توجه علمی به <<درون>> انسان معطوف شده است. به عبارت دیگر، وارد زمانی می شویم که اکتشافات مهم در محیطی نیست که ما را احاطه کرده است، بلکه در دنیای درون ماست.

 

منبع: کتاب دانشنامه سلامت معنوی،دکتر فریدون عزیزی