به نام خدا

·  خلاصه پیام تصویری آقای دکتر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت در سمپوزیوم سلامت معنوی

سلامت معنوی یک بحث بسیار مهمی است

ما دچار  چالش هایی درمورد مسائل عصبی و روحی و روانی هستیم، توجه به سلامت معنوی برای دانشگاه علوم پزشکی یک موضوع مهم است.

توجه به سلامت معنوی و مراد از انسان سالم در جامعه مذهبی با جامعه سکولار تفاوت دارند.

حضرت علی (ع) می فرمایند: انسان کامل، معجونی از جسم وجان است و جان انسان می تواند جسم او را تحت تاثیر قرار دهد. نوع جهان بینی حتی ممکن است در سلامت جسمی ما تاثیر بگذارد.

در جهان بینی ما اعتقادات روح باقی است و تعیین کننده می باشد. موضوعاتی مثل سقط جنین در آنجا با مفهوم جان وروح انسان مواجهه هستیم. داشتن نگاه به اینکه یک انسان کامل است می تواند در اهداف آموزش ما در جامعه پزشکی تاثیر گذار باشد.

مراد از سلامت معنوی در جامعه سکولار و حتی WHO با تعریف ما از انسان کامل تفاوت دارد، ممکن است ما معتقد باشیم سلامت معنوی با معنویت و مذهبی بودن فرد تفاوت دارد.

-         سلامت معنوی در بیماریهای لاعلاج نیز تاثیر دارد.

سایکونورولوژی نیز شاهدی بر سلامت معنوی است .

-         چالش هایی در سلامت معنوی وجود دارد، عبارتند از :

1.      افتراق مفهوم یا تعریف سلامت معنوی یا تعریف سلامت معنوی WHO چیست؟

2.      رویکردها چیست؟

3.      افتراق سلامت معنوی با معنویت ؟

4.      مذهبی بودن و معنویت با هم چه تفاوتی دارند ؟

5.      ابزارهایی که در این حوزه وجود دارند آیا کفایت لازم را ندارند؟

6.       اگر مطالعات کوچک و غیر قابل فهم است که دارای اشکال نیز می باشد ؟

جایگاه سلامت معنوی در حوزه آموزش پزشکی جایگاه مهمی است

دانشگاه های علوم پزشکی کشور می توانند آن مفهوم واقعی سلامت معنوی را در یک متن فرهنگی به دانشجوی پزشکی منتقل کنیم و اینکه تمام شرایط ما شرایط جسمی نیست بلکه ما باید به همه ابعاد ایشان توجه کامل داشته باشیم.

·        دکتر فنایی، دکترای دین و فلسفه از دانشگاه مک گیل

سلامت معنوی از جنبه ای بسیار ارتباط با فرهنگ ها و ارزش ها دارد و این با بقیه جنبه های سلامت تفاوت دارد

انسان موجود بیقراری است و ابعاد گوناگون دارد. هم حکمای ما معتقدند اینکه انسان دو بعد جسم و روح دارد و اینکه روح فرمانروای بدن است.

-         دیدگاه دیگر از آن ملاصدرا است ایشان برخلاف دیگر علمای اسلامی معتقد است که بیگانگی و جدایی جسم و روح وجود ندارد و ملاصدرا در عین حال که تجرد و جدایی روح و جسم را می پذیرد، می خواهد به یک وحدت و یگانگی در این جسم و روح برسد. روح و جسم دو سر یک حقیقت هستند  و روح از جای دیگری نیامده است و از بستر همین بدن متولد می شود و به کمال می رسد و انسان از جسم شروع می شود و به روح ختم می شود

-         هر موجودی به اندازه کمال خود اثراتی از خدایی را نشان میدهد.  موجودات مملو و لبریز از کمالات (اسماء الهی) هستند

 خدا با آفرینش خواسته است که خودش را در آئینه دیگران ببیند تنها آئینه ای که می تواند با قد و قامت خودش نشان دهد، انسان است. هر چه در عالم است در انسان است.

دو نوع حیات داریم، حیات جسمانی و حیات وحدانی، که حیات وحدانی همان سلامت معنوی است. پیامبر طبیب است که مد نظر همان طبیب و طبابت روحانی و معنوی است شفای مورد نظر در قرآن شفای معنوی است. قرآن کتاب پزشکی نیست اما قرآن متن (text) اصلی سلامت روحانی و سلامت معنوی است. حس معنویت تقریباً در افراد انسانی در همه جوامع مختلف وجود دارد.

-         درجات یا مراتب سلامت معنوی :

1.      سلامت اخلاقی

2.      سلامت دینی

3.      سلامت معنوی در سطح باطن، که از آن به عرفان تعبیر می شود.

عرفان اسراری هدف آن سلامت معنوی است خود مولوی می گوید که ما طبیبان هستیم.

تعبیر سلامت در کلام مومنان آمده است و می گوید پارسایان به آن مرتبه سلامت می رسند، یعنی سلامت یک مرتبه بالاتر از پارسایی هست.

امام علی (ع)  از پیامبر (ص) سوال می کند که وقتی من کشته می شوم آیا در سلامت هستم.

-         اکسیری که انسان را به سلامت می رساند  عشق است، عشق به خداست. معجزه عرفان این است که شما به یک حقیقت عشق می ورزید که آن عشق واحد است و همه از این عشق سرچشمه می گیرد.

عشق دوای هر دردی است. و اگر عشق وجود داشته باشد ناهنجاری های دیگر وجود نخواهد داشت.

-         کلید واژه های قرآنی برای سلامت معنوی عبارتند از :

*شفا     *هدایت    *رحمت    *پندپذیری   *قلب     * صدر    * فواد     *قلب سلیم

قلب در اوج سلامت است

قرآن : الذکر من کان اله قلب : قلب اینجا  قلب سالم است نه قلب بیمار

-         دکتر نمازی: ملاحظات انتقادی در سلامت معنوی 

-         تعریف سلامت :

1.      سلامت فقدان بیماری ( دوگانه سلامت / بیماری )

2.      سلامت فراتر از بیماری ( نگاه حداکثری )

-         هستی شناسی سلامت :

1.      واقع گرایان: سلامت / بیماری کشف می شود.

2.      ناواقع گرایان: سلامت / بیماری اعتبار می شود.

-         ارزش شناسی سلامت :

1.      هنجارگرایان ، ارزش ها در تعریف سلامت

2.      هنجارناگرایان ، ارزش را دخلی در سلامت ندارند. از جمله : آمارگرایان، تکامل گرایان

- انواع طبی سازی :

1. ورود به جاهایی که قرار نبود پزشکی وارد آن شود.

*چرخش مفهومی

مثال : از بزهکاری به سمت بیماریهایی مثل اعتیاد، جنون

مثال : از روندهای طبیعی زندگی به سمت مشکلات پزشکی

مثال : از رفتارهای نرمال و قابل انتظار به سمت بیماری های طبیعی

مثال : از خوب بودن به سمت خیلی خوب بودن

چهار ملاحظه انتقادی در سلامت معنوی وجود دارند که عبارتند از :

1.      طبی سازی معنویت

2.      مسئله معیار ( شاخص، Criteria )

3.      تولیت معنویت در سلامت

4.      سلامت در ادبیات معنوی

سلامت معنوی در چهارچوب حوزه سلامت:

1.      مراقبت معنوی و سلامت معنوی

بقیه مطالب را می توانید در اسلایدهای بارگذاری شده در سایت مرکز سلامت معنوی ببینید.

·        سلامت معنوی و کاربردهای بالینی آن- دکتر شیرزاد – مرکز تحقیقات سلامت معنوی دانشگاه ایران

معنوی یا معنویت : یعنی معنای زندگی، چرایی زندگی، جزئی از بهزیستی انسان است.

معنویت : تعاریف و تعابیر

معنویت بدون مذهب احتمال زیادی دارد که به انحراف کشیده  می شود : پروفسور کوئینگ

هیچ کس زندگی آن ها از معنویت خالی نیست.

معنویت در تمامی ابعاد زندگی دخالت دارد و آمیخته با تمام ابعاد زندگی روزمره بشر است.

-         جایگاه معنویت در رشته های مختلف بالینی :

1.      معنویت در روانپزشکی

2.      معنویت در سایر رشته های بالینی به عنوان فعال. در بیماران سرطانی، افزایش ایمنی بدن،کاهش درد

 3. افزایش رضایت از درمان، بهبود ارتباط درمانی، پی گیری درمان

-         کاربردهای معنویت در بالینی :

1.      برقراری رابطه درمانی بر پایه معنویت (همه تیم درمان)

2.      مشاوره معنوی

3.      روان درمانی معنوی : که می تواند الف ) مستقل از روان درمانی باشد. ب) بخشی از روان درمانی معنوی (روان درمانی مبتنی بر معنویت)

4.      مداخلات معنوی، مثل نیایش ادغام، تمرکز، حل مسئله مبتنی بر معنویت، بخشایشگری

مودالیته های دینی مثل توکل، توسل، در روان درمانی معنوی استفاده می کنیم.

اثرات معنویت در کار بالینی :

1.      در رابطه درمانی

2.      ارزیابی فرهنگی بیمار

3.      اثرات مثبت و منفی روی بیماری

4.      سازگاری معنوی منفی

بقیه مطالب را می توانید در اسلایدهای بارگذاری شده در سایت مرکز سلامت معنوی ببینید.

•   افراد شرکت کننده در سمپوزیوم به تفکیک رشته در جدول زیر جمع بندی شده است: در مجموع 105 نفر در سمپوزیوم سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی کرمان شرکت داشتند که عمدتا متشکل از اعضای هیئت علمی پایه و بالینی و همچنین تعدادی از کارمندان و دانشجویان علاقمند به این حوزه بودند.