۱۴۰۳ پنج شنبه ۹ فروردين

تاریخ ایجاد: ۱۳۹۸ شنبه ۷ ارديبهشت   تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۸ چهارشنبه ۱۸ ارديبهشت   

بسم الله الرحمن الرحیم

الذی علم بالقلم، علم الانسان مالم یعلم

        پزشکی حرفه ای است برای حفظ، تامین و ارتقای سلامت انسان ها و این مهم انجام پذیر نیست مگر اینکه پزشک همه ابعاد وجودی انسان را بشناسد و در جهت حفظ، تامین و ارتقای چهار بعد سلامت یعنی سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت معنوی انسان ها کوشا باشد. توجه به ابعاد مختلف سلامت انسان ها در سال های دور به نحو کامل تری انجام می شده است. اگرچه دانش پزشکان  در امور مربوط به سلامت جسمی و سلامت روانی اندک بود ولی توجه آن ها به ابعاد سلامت معنوی و سلامت اجتماعی فزونی داشت. انسان در طی ادوار گذشته، همیشه علم پزشکی را با دین و معنویت در هم آمیخته می دانسته و حکمای اسلامی در طی قرون علاوه بر کسب علوم پزشکی مرتبط با جسم، به مسائل اجتماعی، فقهی، فلسفه، حکمت و بسیاری علوم دیگر واقف بودند.

         رنسانس علمی در اروپا و مشکلات علما با صاحبان کلیسا سبب شد که رشد علم در بخش های مادی به سرعت افزایش یابد و به محاذات آن جدایی علم از دین و معنویت اتفاق افتاد. ماحصل این بود که در رشته های گروه پزشکی، صاحبان حرف پزشکی فقط به ابعاد جسمی توجه نمودند و تا اعماق شگفتی های سلولی مولکولی و ژنتیکی انسان پیش رفتند و همت صاحبان حرف پزشکی نیز تنها معطوف به حفظ، تامین و ارتقای سلامت جسمی گردید. فارغ از این که علاوه بر ابعاد دیگر مانند سلامت روانی و سلامت اجتماعی حفظ، تامین و ارتقای روح انسان برای رسیدن به سلامت کامل ضروری است. بعد از چند قرن توجه خاص به سلامت جسمی، در نیم قرن گذشته به دلیل آگاهی از تاثیر ابعاد دیگر سلامت بر سلامت جسم توجه صاحبان حرف پزشکی به ابعاد دیگر سلامت انسان نیز یعنی سلامت روانی، سلامت اجتماعی و به ویژه سلامت معنوی معطوف شده است. مراقبت های سلامت از صرف مراقبت جسمی به مراقبت کامل و تام و جامع که دربرگیرنده همه ابعاد سلامت باشد، متمایل شده اند. در برخی کشورهای پیشرفته توجه به مراقبت های معنوی برای انسان ها مورد تاکید خاص قرار گرفته و رعایت 4 بعد سلامت توسط سازمان جهانی بهداشت به کشورهای عضو اعلام گردیده است.

    اگرچه تاکید بر این شده است که ارائه دهنده خدمات سلامت، به ویژه پزشکان و پرستاران توانایی های لازم و کافی برای رفع احتیاجات معنوی بیماران خود را داشته و به ارتقای سلامت معنوی آن ها کمک کنند، اما بسیاری از صاحبان این حرف به دلایل مختلف و به ویژه نداشتن آموزش و تبحر کافی، نگذاشتن وقت کافی برای ارزیابی و مراقبت های سلامت معنوی، کم اهمیت شمردن این نوع مراقبت ها و برخی علل دیگر از توجه خاص به این بعد از سلامت انسانی بی توجه هستند.

با توجه به اهمیت بعد سلامت معنوی و تاثیر آن بر سایر ابعاد سلامت و ضرورت نهادینه کردن توجه به این بعد از سلامتی در نظام سلامت، ایجاد تمهیدات لازم جهت آشنایی کارکنان نظام سلامت با این مقوله و آموزش های لازم در خصوص نحوه ارائه مراقبت های معنوی ضروری می باشد. در این امر تغییرات محتوایی دوره های آموزشی و ایجاد بستر لازم جهت ارائه مراقبت ها و مشاوره های معنوی،لازم است.

منبع: برگرفته از کتاب دانشنامه سلامت معنوی اسلامی، دکتر فریدون عزیزی